ازدواج یک سنت الهی است که در هر قوم و ملیتی با آداب و رسوم خاص خود را دارند. خواستگاری اولین گام ازدواج است و آداب و رسومی دارد که صرفنظر از سنتها و رسوم هر قوم یا هر منطقه، در تمام خواستگاریها حاکمیت میکند. در مناطق مختلف کشور ایران رسم بر این است که در مرحله اول خواستگاری، دید و بازدید از طرف خانواده عروس و داماد انجام شود. البته در قدیم خواستگاریها به نوعی از طرف فامیل، همسایه، دوستان یا آشنایان صورت میگرفت، اما امروزه شرایط فرق کرده و علم و فناوری هم در خواستگاریها تاثیرگذار بوده است.
خواستگاری از آداب بسیار مهم ازدواج در ترکیه است. مراسمخواستگاری را در زبان ترکی Görücüllük و یا kız isteme می گویند، در ترکیه مراسم خواستگاری رسم بر این است که عروسقهوهترک حاضر کرده و برای خانوادهشوهر آینده اش ببرد همچنین باید در فنجانقهوه ترکداماد مقدار زیادی نمک و یا فلفل اضافه کرده و داماد را بیازماید، داماد در حین خوردن قهوه نمکی نباید اخم کند و مزه قهوه را باید تحمل کند تا به خانواده عروس و عروسصبر بالای خود را نشان دهد. در زمان میل کردن قهوهخانوادهعروس و داماد با یکدیگر صحبت می کنند. در انتها اگر فنجان قهوه را روی میز بگذارند یعنی به تفاهم رسیده اند و اگر فنجان قهوه در دست شان باشد، یعنی نیاز به صحبت بیشتری دارند. بعد از گذاشتن قهو ها بر روی میز بزرگ ترین فرد در خانواده داماد شروع به صحبت کرده، سپس با امر خدا و گفته ی پیامبر(( دخترشما را برای پسرمان مناسب دیدیم )) را از خانواده اش خواستگاری می کنند و از آنها منتظر جواب می شوند . اگر جواب خانواده عروس مثبت باشد دو خانواده قول و قرار گذاشته و یک بوغچه به منزل دختر فرستاده می شود و از این روز به بعد دختر و پسر برای مراسم نامزدی آماده می شوند. بسیاری از خانواده ها در همان روز خواستگاری مراسم نامزدی را انجام داده، بعضی دیگر نیز روز خاص دیگری را برای آن در نظر می گیرند.
خواستگاری در آذربایجان به این صورت است که در ابتدا، یکی از بزرگان خانواده داماد که مورد احترام همه افراد است، به خانه عروس می رود تا نیت و قصد خانواده داماد را به آنها اطلاع دهد. گام اول برای خواستگاری، جلب رضایت پدر و مادر دختر: پس از اینکه رضایت مادر و پدر دختر جلب شد، مادر داماد و یکی از افراد فامیلش برای جلب رضایت مادر عروس، به خانه دختر می روند. سپس پدر داماد و سه نفر از اعضای خانواده داماد به خانه عروس می روند تا رضایت و اعتماد پدر عروس را جلب کنند. در آذربایجان معمولا به این صورت است که پدر عروس مخالفت می کند و با دخترش در این باره حرف می زند. اگر دختر سکوت کند یعنی به این ازدواج راضی است و پدر هم اجازه ازدواجش را می دهد. البته همچنان هفت خوان رستم ازدواج در آذربایجان ادامه دارد.
ازدواج در افغانستان پس از آریائیها تاریخ روشن دارد. در زمان زردشت، شکل خاص را به خود داشت که بطور ناچیز پس از ورود فرهنگ عرب، هنوز باقی ماندهاست. مثلاً بستن کمربند سبز در کمر عروس از طرف فامیل عروس، این بدین معنی است که دختر ما بکر است. باوجودیکه ملیت های گوناگون درافغانستان حیات به سر میبرند، ولی فرهنگ ازدواج چندان تغییراتی فاحش ندارد. صرف تفاوت کوچک بین شهرها و دهات وجود دارند. درافغانستان قبل از اینکه پسری با دختری ازدواج نماید، لازم است چند مراحل قبل از ازدواج را طی نماید. جستجو برای پیدانمودن دخترمناسب: در این حالت؛ مادرپسر، خواهر و یا نزدیکان پسر در جستجو میشوند که دختر مورد پسند خود را دریابند. دختر خوب کسی است که باید اطاعت به فامیل داماد داشته باشد، دارای اخلاق خوب، گذشته نیک، فامیل نیک نام داشته باشند. در جنوبافغانستان مردم دختر چاق و زیبا را دوست دارند. مردم عادی، دختر کاری باری، سرخم به خانه را خوش دارند. درشمال افغانستان درمیان ملیت ازبک و ترکمن، دختر عالی کسی است که زیاده قالین مرغوب ببافد. ولور یاشيربهای دختر، از روی مقدار بافتن قالین درسال تعیين میشود. تقریبا تمامی مردم افغانستان از داماد شيربهاى دختر خودرا اخذ می دارند. این رسم در میان مردم کابل ننگین گردیده بود، ولی حالا دوباره مروج شده است. مرحله بعد طلبگاری مراحل پرجنجال ازدواج همین دورهاست؛ زیرا مشکلات رضایت همه اعضای فامیل دختر خیلی مهماند. در این مرحله فامیل دختر، پرس و جو درمورد بچه و اعضای فامیل آن میکنند. در صورت موافقت، شرایط خویش را به فامیل داماد میگویند. مثلاً چقدر ولور (شيربهاي دختر) مقدار طلا، لباس، وغیره برای دختر صحبت به عمل می آورند. در صورت موافقت جانبین، فامیل دختر روز شیرینی دادن را تعیين میکنند. لفظ یا شیرینی داد؛ در روز شیرینی دادن؛ یک تعداد از بزرگان مرد فامیل پسر و دختر تشریف میآورند سبد مملو از شیرینی باب از طرف یکی از بزرگان دختر، به یکی از بزرگان پسر داده میشود و میگوید مبارک باشد. همه کف میزنند و فامیل داماد، مبلغى پول را دریک بشقاب به فامیل دختر پیشکش میکند. سپس در مورد شیرینیخوری صحبت مینمایند که آیا شیرینی خوری کنند یا نه. درافغانستان شیرینیخوری بالای پدر دختر است؛ ولی فامیل دخترکوشش میکند که مصارف شیرینیخوری را بالای داماد بيندازد. در صورتى که شیرینیخوری یا محفل شیرینی کلان را جانبین نمیخواهند تجلیل نمایند. پدر داماد باید مقدار پول تعیین شده را درهمین روز بپردازد.
جستجوی دختر مناسب برای پسرمجرد: در این مرحله خانواده پسر به جستجوی دختر مناسب برای پسرشان که در شرف ازدواج است می پردازند. زنان خانواده یا نزدیکان این وظیفه را برعهده میگیرند و این موضوع را با نزدیکترین دختران در اطراف خود در میان میگذارند. بعد از پیداشدن دختر با مشخصات مورد پسند پسر و تایید اولیه خانواده دختر، ملاقات و دیداری هماهنگ میشود که پسر و دختر همدیگر را ملاقات کنند که این کار «رویة الشرعیة» یا دیدار شرعی نام دارد. پس از موافقت طرفین، شخصی با سن بالا از طرف خانواده داماد برای خواستگاری پیش قدم میشود و تاریخ روزی به نام «شربت» یا بله برون را تعیین می کنند. روز شربت یا مشایة: مراسم مشایة بدین معنی است که گروهی از بستگان و دوستان داماد در خانه او گردهم میآیند و سپس به اتفاق به سمت منزل عروس میروند و به همین دلیل است که برخی به آن مشایه میگویند. هنگامی که دو طرف (خانواده داماد و عروس) گردهم میآیند، مراسم خواستگاری رسما با درخواست پدر داماد یا شخصی که دارای مقام و جایگاه بالایی است، شروع میشود.
سپس پدر یا قیم عروس در صورت رضایت موافقتش را اعلام میکند و از همه حاضران با شربت به نشانه توافق برای وصلت پذیرایی میشود و نهایتا صحبتهای لازم برای تعیین میزان مهریه و شرایط و مستلزمات ازدواج صورت میگیرد.
آداب ورسومخانوادگي همواره مورد احترام ارامنه بوده است . دراين ميان ازدواج يكي ازمقدس ترين و پسنده ترين اعمال نزد آنان است و طلاق در خانواده ارمني ممنوع وبي حرمتي به شمار مي آيد. ازدواج و تشكيل خانواده در ارمنستان از گذشته دور، حتي دردوران فقدان حاكميت ملي، باشكوه خاصي برگزار مي شد، ازدواج درخانواده هاي ارمني همواره تحت توجه و داراي شرايط و مقررات خاصي بوده است. برخي ازاين مقررات از ديرباز حفظ شده وبرخي ديگر طي مرور زمان تغيير وتكامل يافته ويا از بين رفته اند. اولياي داماد درانتخاب عروس آينده نقش به سزايي داشته اند. اغلب جوانان اجازه نداشته اند بادختري كه مورد پسند وموافقت اوليا نبوده ازدواج كنند. تداركاتعروسي باكمك واسطه هاي ازدواج آغاز مي شود. بدين معني كه ابتدا بستگان نزديك داماد براي كسب موافقت اولياي دختربه خانه آنها مي روند. اولياي دختر هرگز درملاقات اول موافقت خود را ابراز نمي دارند. فرصت مي خواهند تادراين مورد بررسي و فكركنند وبعد جواب دهند. دفعات بعد، هنگامي كه بستگان داماد يقين حاصل مي كنند كه موافقت كسب خواهد شد، باسيني هاي پرازميوه، شيريني، شربت به منزل عروس آينده مي روند. به محض اينكه موافقت حاصل شد همه آنهارابرروي ميز پهن مي كنند وصرف مي نمايند. سرميز شام تاريخ نامزدي را مشخص مي سازند.
مراسم عروسی در چین سمبل ملحق شدن دو خانواده است و فقط به معنای ازدواج دو نفر نیست بلکه خانواده ها هم درگیر این مسئله هستند. خواستگاری در چین معمولا از سنت های غربی پیروی می کند، به این صورت که پسر حلقه ازدواج را به دخترهدیه می دهد و از او خواستگاری می کند. بعد از خواستگاری؛ دختر، پسر را نزد خانواده می برد تا آن ها او را ببینند و دوباره پسر از خانواده دختر اجازه می گیرد و سپس با رضایت خانواده ها، مراسم عروسی و نامزدی برگزار می شود. در یکی از شهر های چین رسم است که عروس باید روزی یک ساعت از یک ماه قبل از مراسم عروسی گریه کند و اقوام و دوستان عروس هم باید در این مراسم او را همراهی کنند. اگر عروس این کار را نکند، خانواده داماد راضی به ازدواج پسرشان با او نخواهند شد. برای مردم این منطقه از چین گریه به معنای خوش آمدگویی به ازدواج و در انتظار اتفاق های خوب بودن است.
در برخی مناطق هند، رسم بر این است که عروس کفش یکی از خواهران داماد را در روز مراسم می دزدد تا زهرچشمی از آن ها بگیرد و جرئت خودش را در همین روز به خانواده داماد نشان بدهد و داماد نیز برای افزایش شانس اش برای خوشبخت شدن باید برای پس گرفتن کفش گروگان گرفته شده پول بپردازد. در هند و پاکستان مراسم خواستگاری این گونه است که داماد یک خواستگاری رسمی از خانواده عروس انجام می دهد. در جوامع بسیار سنتی، در کل دختر و پسر را درگیر مراسم خواستگاری نمی کنند و فقط خانواده ها موضوع را مطرح می کنند. در پاکستان هم اگر خانواده عروس خواستگاری را از سمت خانواده داماد بپذیرد، یک مراسم خاص برای نامزدی برگزار می گردد که در آن مراسم داماد از عروسخواستگاری می کند.
در مکزیک، بعد از علاقمند شدن یک دختر و پسر به هم آن ها را با یک طناب تزئین شده با گل های سفید، مهره و کریستال های مختلف به یکدیگر می بندند که این کار به عنوان نمادی از اهمیت داشتن اتحاد در زندگی مشترک است. دختر و پسر پس از بستن دست هایشان باید سعی کنند برای ثابت کردن آمادگی شان برای شروع زندگی مشترک به دیگران، دست هایشان را باز کنند. دست های عروس و داماد بعد از چند دقیقه توسط یکی از اقوام باز می شود.
در فرهنگ یونان بسیار مهم است که از پدر برای خواستگاری اجازه گرفته شود. زوج ها از لحاظ سنتی سه جلسهمشاوره می روند تا توصیه های مربوط به ازدواج به آن هم انجام شود. دوستان و اعضای خانواده هم یک جشن نامزدی بعد از قبول درخواست ازدواج، برگزار می کنند.
چنانچه در نمناک اشاره شده است در واقع قلب سمبل عشق در ازدواج است که این دو دست از دو طرف، باعث نگه داشتن عشق شده است. تاج نیز نماد وفاداری است که معمولاً برای نشان دادن نامزد داشتن، این حلقه را در دست چپ می کنند اما به این صورت که اغلب به سمت نوک انگشتان قرار بگیرد. در روز مراسم عروسی هم قلب را برعکس می کنند تا به سمت مچ باشد.
در بین بعضی مردم فرانسه رسم است که شب قبل از عروسی، دوستان و اقوام داماد با تعدادی قابلمه به سمت خانه عروس می روند و تا نزدیک صبح با ملاقه به پشت قابلمه ها می کوبند و سر و صدا تولید می کنند. خانواده عروس نوشیدنی گرم در روز های زمستان و نوشیدنی خنک در روز های تابستان برای این گروه از اقوام و دوستان داماد تهیه و از آن ها پذیرایی می کنند. اگر خانواده عروس واکنش گرم و صمیمی به این شلوغ کاری خانواده داماد نداشته باشند، این ازدواج سر نخواهد گرفت.
در قبیله ای از مغولستان و بعضی از قسمت های چین داماد برای تعیین روز عروسی، جوجه ای را می کشد و سپس جگر جوجه را بررسی می کنند ، اگر جگر خوب و سالم بود، داماد روز عروسی را تعیین میکند اما اگر جگر ناسالم بود هر ماه باید یک جوجه کشته و جگرش بررسی شود و در صورت یافتن یک جوجه با جگر سالم داماد می تواند زمان مراسم را مشخص نماید.
در تایلند بسیاری از نامزد های سنتی و مراسم های عروسی شبیه به زندگی امروزه دنبال می شوند. این سنت ها به گونه ای است که در آن داماد تکه ای طلا را به خانواده عروس هدیه می دهد. این طلا لزوماً حلقه ازدواج نیست.
در بریتانیامردان معمولا به شکل سنتیخواستگاری می کنند. به این صورت که زانو می زنند و حلقه ازدواج را مقابل خانم می گیرند. حلقه های نامزدی هم عموماً در انگشت سوم دست چپ دست خانم ها می رود. البته ۲۹ فوریه تنها روز از سال است که خانم ها می توانند از مردان خواستگاری کنند که معمولاً در بریتانیا و ایرلند این مراسم برگزار می شود. معمولاً در قسمتی از کلیسا هم تاریخ عروسی مشخص می گردد. جالب است بدانید که بیشتر مراسم های عروسی در انگلستان در روز شنبه برگزار می شود. در گذشته روزهای چهارشنبه هم جزء بهترین روز ها برای ازدواج بودند.
در طول مراسم نامزدی هم عروس و داماد حلقه را به دست چپ می کنند. در جشن ازدواج در آلمان، دو نفر باید، در زمان محدود چوب درخت را با اره ببرند و اگر عروس و دامادی نتوانند در زمان تعیین شده، چوب را به دو قسمت تقسیم کنند، زندگی خوب و شادی نخواهند داشت. هدف از این کار این است که عروس و داماد همیشه و در هر شرایط سختی با هم خواهند بود.
در شهر های شمالی کره جنوبی برای شروع زندگی مشترک با ماهی مرده و چوب بامبو به کف پا های داماد ضربه می زنند تا داماد آماده مواجه شدن با مشکلات و سختی های زندگی مشترک شود. دامادی که با نوش جان کردن این کتک ها ناله و اعتراض کند هنوز برای ازدواج آماده نیست.
در اوکراین مردم به آداب و رسومکهن شان پایبند هستند. در این کشور داماد قبل از مراسم عروسی باید به همراه خانواده اش به خانه دختر مورد علاقه اش رفته و تعدادی از ظرف های خانه آن ها را پس از پذیرایی می شکند چرا که آنان معتقدند داماد باید بداند با رفتن وی قلب خانواده دختر همچون ظروف شکسته پس باید مراقب رفتارهایش با همسرش باشد.
مردان اسکاتلندی معمولاً باید مراسم سنتی زیادی را پشت سر بگذارند . آن ها باید مجموعه ای از وظایفی را که پدر عروس درخواست کرده است انجام دهند تا با ازدواجشان موافقت گردد. در اسکاتلند دوستان و اقوام چند روز قبل از عروسی عروس و داماد را کثیف و سیاه می کنند و سپس آن ها را در کنار یکدیگر به درخت می بندند تا تحمل آن ها را افزایش دهند و آماده مدیریت مشکلات زندگی مشترک کنند. اگر عروس و داماد بتوانند به مدت یک روز، کثیف بودن طرف مقابل را تحمل کنند، به خوبی از پس مدیریتمشکلات زندگی مشترک برمی آیند.
موریتانی کشوری در شمالغربی آفریقاست که در آن عروس هر چقدر چاق باشد، زیباتر بوده و جذابیت بیشتری دارد. در این کشور دختر های دم بخت قبل از مراسم عروسی به مزرعه ای می رود و آن قدر می خورند تا چاق شوند که گاهی خوردن بیش از حد و چاقی موجب مرگ عروس می شود.
در ژاپن ۲ نفر به طور رسمی با یکدیگر ازدواج نمی کنند ؛ مگر اینکه مراسم نامزدی برگزار گردد. در این مراسم هر دو خانواده دور هم جمع می شوند و ۹ عدد هدیه کادوپیچ شده را داخل کاغذ برنج به یکدیگر اهدا می کنند. هر کادو سمبلآرزوهای خوب برای زندگیزوج است.
